NVP  
Jeugdzorg Nederland  
Nederlands Jeugdinstituut  
 
Actieonderzoek naar 'oranje' plaatsingen
Door Hans Kodde, aandachtsfunctionaris actieonderzoek continuïteit bij entrea lindenhout
'We hebben allemaal wel een paar pleegzorgplaatsingen in onze caseload waarvan we vermoeden dat die gaan eindigen in een breakdown.' Deze verzuchting van jeugdzorgwerkers pleegzorg bij entrea lindenhout was de concrete aanleiding voor de opzet van het actieonderzoek. Want juist bij deze kinderen, ouders en pleeggezinnen is extra inzet nodig.

We zijn deze pleegzorgplaatsingen 'oranje' gaan noemen. 'We' is het actieteam van entrea lindenhout dat het actieonderzoek heeft opgezet en onder wiens regie het nu wordt uitgevoerd. Het actieteam bestaat uit jeugdzorgwerkers pleegzorg, pleegouders, een gedragswetenschapper en een beleidsmedewerker. Onder supervisie van het Nederlands Jeugdinstituut is het actieplan opgesteld, wordt het uitgevoerd en worden de effecten onderzocht en gepubliceerd.

Er zijn verschillende factoren die het evenwicht tussen draagkracht en draaglast van een pleeggezin beïnvloeden. Om een breakdown te voorkomen is het belangrijk om actie te ondernemen als de pleegzorgplaatsing nog niet 'rood' is. Bij 'rood' is de verhouding tussen draagkracht en draaglast dermate verstoord dat een overplaatsing van het pleegkind aan de orde is, misschien zelfs op korte termijn. Bij 'oranje' pleegzorgplaatsingen is de verhouding tussen draagkracht en draaglast niet in balans en leveren de ingezette acties onvoldoende op. 'Groene' pleegzorgplaatsingen kennen een evenwicht tussen draaglast en draagkracht van het pleeggezin. We kenmerken de 'oranje' plaatsingen als cruciaal omdat dit de fase is waarin een breakdown nog kan worden voorkomen.

Meedenkers

In het actieonderzoek willen we de analyse die verricht wordt bij 'oranje' pleegzorgplaatsingen verstevigen en er een advies aan verbinden. Door de inzet van een 'meedenker' en een 'meedenkpleegouder' helpen we pleegzorgbegeleiders en pleegouders een actieplan te maken op basis van een draagkracht/draaglast-analyse. Deze meedenker is een collega van de pleegzorgbegeleider die de inschatting maakt dat de plaatsing 'oranje' is. De meedenkpleegouder is een ervaren pleegouder.

Achterliggende gedachte is dat er bij pleegouders, pleegkind en leden van het pleeggezin nog ruimte is om nieuwe wegen te bewandelen om de verhouding tussen draagkracht en draaglast te herstellen. Dit vraagt inzet van gerichte interventies op basis van een goede analyse. De inzet van een meedenker en een meedenkpleegouder kan bijdragen aan deze analyse en de kwaliteit van het gegeven advies. Een in te zetten interventie vatten we breed op. Dit kan variëren: het inzetten van een weekendpleeggezin, therapie, aangepaste pleegzorgbegeleiding gericht op een specifiek doel, praktische ondersteuning van het pleeggezin, systeemgesprekken, et cetera.

Wat gaan we doen?

In de periode tot augustus 2020 brengen we in tien à vijftien 'oranje' pleegzorgplaatsingen met behulp van meedenkers de verhouding tussen draagkracht en draaglast in kaart en geven we een advies ter verbetering. Het betreft plaatsingen in de opvoedingsvariant. Deze keuze is gemaakt om de eenduidigheid in de doelgroep te vergroten en focus aan te brengen.

Om een goed beeld te krijgen gebruiken we de Monitor Pleegzorg en de Opvoedingsbelasting Vragenlijst (OBVL) als onderzoeksinstrument en gespreksmiddel. De Monitor Pleegzorg is gebaseerd op risico- en beschermende factoren bij breakdown in pleegzorg. Deze vragenlijst is bedoeld om relevante aspecten aan de orde te laten komen en werkt ondersteunend in de beeldvorming. De OBVL meet de opvoedingsbelasting van opvoeders. Ook dit helpt in de analyse en beschrijving van de onderzoeksgroep.

De meedenkers kunnen gevraagd worden door zowel pleegzorgbegeleiders als pleegouders. Meedenkers spreken met betrokkenen, zoals in ieder geval pleegouders en pleegzorgbegeleider, maar wellicht ook pleegkind, ouders, verwijzer et cetera. Op basis daarvan vormen ze zich een eigen oordeel over de situatie en wat daarin zou kunnen helpen. Samen met de pleegouders en de jeugdzorgwerker pleegzorg wordt tot een aanpak besloten.

Onderzoek naar inzet meedenkers

De betrokken pleegzorgplaatsingen worden gevolgd om het effect van deze aanpak in kaart te brengen. Dit doen we door zowel de beleving van pleegouders en jeugdzorgwerkers pleegzorg over de inzet van meedenkers als het resultaat van de interventie te onderzoeken. Wat wordt met de adviezen gedaan en wat is het effect? Daarnaast wordt deze onderzoeksperiode gebruikt om een eerste indeling van in te zetten interventies te rubriceren en te koppelen aan een model voor de draagkracht/draaglast-analyse. In augustus of september 2020 publiceren we onze bevindingen en de opbrengsten van het actieonderzoek.
NVP  
Jeugdzorg Nederland  
Nederlands Jeugdinstituut